توسعه مدل آینده‌نگاری مبتنی بر رویکرد فراتلفیق

افزایش تغییرات در حوزه‌های فناوری، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی از یک‌سو و اثرات متقابل میان این حوزه‌ها از سوی دیگر، برنامه‌ریزان و تصمیم‌گیران را با فضایی پیچیده و با عدم قطعیت بالا مواجه ساخته است. در چنین شرایطی، تصمیم‌گیری بر مبنای مجموعه‌ای از فرض‌ها و یک پیش‌بینی از آینده کافی نبوده و بررسی سناریوها یا آینده‌های بدیل ضروری می‌باشد. درک آینده‌های پایه و بدیل، نقطه کلیدی اتصال چشم‌انداز سازمان به برنامه‌های سازمان در راستای تحقق چشم‌انداز است. فرایندهای رایج آینده‌نگاری به دلیل زمینه‌های تخصصی مختلف و سیر تکاملی‌شان، متعدد و گوناگون هستند. ازاین‌رو، انتخاب مدل برای پژوهشگران دشوار است. مقاله حاضر مبتنی بر رویکرد فراتلفیق، با شناسایی و بررسی مدل‌های موجود و اجزا و روابط آن‌ها، چارچوب فرایندی جدیدی را برای اجرای مطالعات آینده‌نگاری پیشنهاد داده است. در همین راستا 32 مدل آینده‌نگاری شناسایی‌شده و بر اساس بیش از 40 مؤلفه در قالب سه دسته کلی "اجزای مدل"،"ویژگی‌های مدل" و"روش تحقیق" مورد ارزیابی قرارگرفته‌اند. مدل ارائه‌شده شامل بخش‌های اصلی "آماده‌سازی"، "ترسیم نقشه سیستمی مسئله"، "شناسایی آینده‌های پایه، بدیل و مطلوب"، "طراحی راهبردها و برنامه‌ها" و درنهایت "ترویج نتایج و ارزیابی مدل" می‌باشد.